Altın Piyasasının İşleyişi (Değişiyor Mu?) 

Piyasada tartışılan önemli bir nokta 28 Haziranda devreye girmesi beklenen Basel 3 kriterlerinin etkisi. Konuya geçmeden önce bir kaç terimi açmakta fayda görüyorum. Temelde iki tür altın (veya gümüş) hesabı bulunuyor: allocated ve unallocated (DM stoklarında da aynı jargon kullanılır ama farklı anlamda). 

Allocated tabir edilen altın (bunlara ear marked adı verilir) hesapları doğrudan sizin sahipliğinizdedir ve altının miktarı, barların numarası, ayarı vs her şey kayıtlıdır (son dönemin meşhur kelimesi NFT üzerinden gidersek bu altın da Fungible değildir). Hesabınıza altın yatırmak veya çekmek fiziki bir işlemdir.  Bu tip hesaplara bu niteliklerinden dolayı (yani banka temelde saklamacıdır,) bir iflas durumunda ek koyulamaz.

Unallocated tabir edilen hesaplardaki altın ise doğrudan sizin olmaktan ziyade havuzdaki payınızı gösteren hukuki bir alacağınızın karşılığıdır. Altının sahibi bankadır, bu nedenle elinizde tuttuğunuz alacak belgesi ile sizin hukuki statünüz "unsecured creditor"dur , ilk tanıma oranla çok önemli bir fark. Her hangi bir işlem olduğunda da ilk vakadaki gibi fiziki bir hareket söz konusu olmaz sadece bir muhasebe kaydı oluşturulur.  https://www.lbma.org.uk/market-standards/clearing

Malumunuz olduğu üzere eski tip bankacılık ,yani fractal bankacılık, kağıt para ile değil altınla başlamıştır. Kendisine emanet edilen altınların belli bir günde sadece belli oranda çekildiğini fark eden bir kuyumcunun kasasında tuttuğu altından daha fazlasını temsil eden sertifika basması ile. Günümüzde bulyon bankacılığı hala büyük ölçüde bu mantık ile yürütülür. Yani işlemlerin 95%si unallocated işlemlerdir. Klasik bir işlemde bankadan 100 onsa altın aldığınızda hesabınıza alacak kaydedilirken banka bir başka bankadan altın alabileceği gibi ( o zaman da bir başka banka sadece bir kayıt yaratıyor) COMEX'ten altın vadeli long giderek kendisini hedge de edebilir. Bu süre zarfında siz altın sahibi olduğunuzu düşünerek rahat edersiniz (altın hesabınıza yansıtılmış bir saklama veya sigorta ücreti var mı? Yoksa neden?) . Oysa banka batarsa tüm diğer kreditörler gibi varlıklarının satılıp payınıza düşen kısmını almak için beklersiniz. Bu tip hesaplarda fiziki olarak çekme talebi de "converted metal" olarak adlandırılır. Özetle, aslında ortada altın falan yok, banka işlemlerin yapılabilmesi için yine bir kredi yarattı. Basel 3'ün önüne geçmeye çalıştığı da bu , konu altın değil, mantı alım satımı da olabilirdi. İşlemlerde altının kendisi değil sadece  fiyatı bir referans noktası olarak rol oynuyor. Bunu anlamanız kritik. Bu sadece bir başka "iş" ....

Basel kısmına geri dönersek: Yeni rasyolardan bir tanesi de ASF olarak bilinen available stable funding oranı. Kriz dönemlerinde fonlamanın kalitesinin belirlenmesine yönelik getirilen bu oran güvenilir fonlama kaynaklarına 100% verirken zayıflasa 0% veriyor. Unallocated kabul edilen altın mevduatlarının ağırlığı sıfır....

İkinci bir tanım ise RSF yani required stable funding . Bir likidite krizi sırasında kolay kolay satılmayacak veya teminat olarak kullanılamayacak ve stabil bir kaynaktan fonlanması gereken varlıklara yönelik.  Net stable funding ratio ise 1./2. ve =>100% olmalı (vade vs de söz konusu ama burada önemli değil). Basel 3 kriterleri altının RSF'inin 85% olarak belirliyor https://www.lbma.org.uk/articles/net-stable-funding-ratio-update . Linkte bunun ne gibi sorunlar yaratacağını zaten görebilirsiniz ancak ben devam edeceğim. 

Bu yeni uygulama neticesinde  bilançosunda 10 milyar dolarlık unallocated altın olan ve bunun 5 milyarını fiziki taşıyan bir bulyon bankası düşünelim. 85% RSF oranı ile bu  bankanın 4.25 bn dolarlık  karşılık bulması gerekecek. Daha önce oranın sıfır olduğu göz önüne alınırsa bankalar için ciddi bir yeni maliyet oluşacak demektir. Doğal olarak LBMA kuralın iptalinden ertelenmesine kadar pek çok talepte bulunuyor. Ancak regülatörlerin geri adım atmayacağı var sayımı ile ilerleyelim.

Altın pozitif görüşe göre bulyon bankaları (Haziran tarihi Avrupalı bankalar için geçerli, Londra için sene sonu devreye giriyor ve bulyon bankaları ağırlıklı orada, 33) bu işten çıkmak isteyecek ve gerek vadeli gerekse swap piyasalarındaki pozisyonlarını önümüzdeki 1.5 aylık dönemde kapatacak. Bunu CFTC verilerinden takip edebiliyor olacağız. Swap short pozisyon sene başından bu yana gerçekten de kapatılıyordu ancak son haftalarda yeniden büyümeye başladı:

Ağırlıklı short tarafta olan bu pozisyonların kapatılması ve bu işten çıkan bankaların yaratacağı likidite sorunu ile  de altında sert bir yükseliş yaşanacak. Arbitraj ve spekülatif işlemler bitince vadeli piyasa işlemlerinde sadece üreticiler/kullanıcılar aktif olacak. Daha önce bankalardan "altın" alan yatırımcılar bu kez allocated veya fiziki olarak altın almaya başlayacağından piyasa sıkışacak. MB'lerin lease ettiği altın rezervleri vs kısmına hiç girmiyorum. Bunların hepsi gayet makul kaygılar ve özellikle enflasyon korkusunun arttığı yani altın talebinin artabileceği bir dönemde ortaya çıkması açısından önemli. Şayet Londra kaygılarına karşılık bulamazsa (İsviçre modeli vs gibi bazı orta yollar var ama...) yukarıdaki "kötü" senaryonun hayata geçmesi muhtemel. Öte yandan bankaların maliyetleri yatırımcılara yansıtması (neden kabul etsinler?) ve iş modellerini değiştirerek unallocated değil allocated'a cevirmesi (bir anda bilanço rahatladı, ama karı az) gibi alternatifler de söz konusu olabilir. 

Özetle çok popüler olan hem severek hem de bol bol gülerek okuduğumuz "İlluminati ve Rosşildlerin!" JP'yi kullanarak altın fiyatlarını baskılaması (keşke şunu gıda fiyatları için de yapsalar) hikayesinin gerçek mekanizması bu iş modeli. Ne Fed ne de bankaların ne yaptığı anlamadıkları için (banka shortluyor, biz fiziki alıp onları sıkıştıralım düşüncesinin bir anlamı yok, banka altın yaratıyor!)  bu heyecanlı hikayeyi anlatanlar bir türlü bahsettikleri altın fiyatlarındaki yükselişi 10+ yıldır göremediler. Baba filminde Sal'ın (Salvatore Tessio) dediği gibi "it was only business " https://www.youtube.com/watch?v=kFqgRFal35A .Şimdi oyunun kuralları değişiyor mu göreceğiz.